Thay van tim sống được bao lâu là thắc mắc của rất nhiều người lúc đứng trước quyết định triển khai phẫu thuật này. Tuổi thọ của người bệnh tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố như tuổi tác, sức khỏe, số và loại van thay thế, có tổn thương chức năng tim hay chưa, mức độ thành công của ca phẫu thuật…
Thay van tim sống được bao lâu và làm sao để kéo dài tuổi thọ cho người bệnh sau phẫu thuật? Mời bạn cùng TobaCare đi tìm lời giải đáp cho những thắc mắc này trong nội dung bài viết ngay sau đây nhé!
Mục Lục
Thay van tim là gì?
Trái tim có 4 loại van bao hàm: van động mạch chủ, van hai lá, van ba lá hoặc van động mạch phổi. Chúng đóng mở nhịp nhàng trong những chu kỳ bơm máu của tim để đảm bảo dòng máu chảy theo một chiều nhất định. Nếu một trong những lá van này hư hại mà không thể thay thế thì người bệnh cần phẫu thuật thay van nhằm phục hồi khả năng hoạt động của van, tránh tổn thương thêm đến chức năng trái tim. Có ba hình thức phẫu thuật là rạch một đường ở xương ức để thể hiện tim; mổ nội soi hoặc thay van bằng can thiệp mạch. Dựa vào bệnh van tim rõ ràng, tài chính của người bệnh và trang thiết bị có tại trung tâm, tay nghề của BS để chọn loại phẫu thuật phù hợp.
Van tim được dùng để thay thế có thể làm từ vật liệu tổng hợp (van cơ học), từ mô động vật (van sinh học) hoặc là van đồng loài từ người hiến tặng.
Thay van tim sống được bao lâu tùy thuộc vào những yếu tố nào?
Tỷ lệ thành công của phẫu thuật thay van tim là tương đối cao, giúp giảm triệu chứng và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh. Tuy nhiên, rất khó tìm ra số lượng rõ ràng cho thay van tim sống được bao lâu. Cũng chính vì nó tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố như tuổi tác của người bệnh, loại van nào và số lượng van cần thay thế, tuổi thọ từng loại van, những căn bệnh mắc kèm khác, biến chứng sau phẫu thuật, sự tuân thủ uống thuốc, lối sống. Này là chưa tính rủi ro mắc bệnh, tai nạn…
Thay van tim sống được bao lâu nếu tuổi tăng dần?
Một phân tích trên 2.500 người bệnh tại Hoa Kỳ cho thấy tỷ lệ sống thọ trên 5 năm sau lúc thay van tim giảm lúc tuổi người bệnh ngày càng tăng.
Ví dụ điển hình, thời hạn sống sót trung bình ước tính sau phẫu thuật thay van tim sinh học cho người hẹp van động mạch chủ nặng là khoảng 16 năm so với những người bệnh từ 65 tuổi trở xuống và khoảng 12 năm so với những người từ 65 đến 75 tuổi. Số lượng này là 7 năm ở những người từ 75 đến 85 tuổi và 6 năm ở những người trên 85 tuổi.
Van nào cần được thay thế
Một người bệnh có thể chỉ việc thay một van, nhưng cũng đều có trường hợp phải thay đến 2 loại van cùng một lúc. Loại van nào cần thay, số van là bao nhiêu cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc thay van tim sống được bao lâu. Trên thực tiễn, van động mạch chủ và van hai lá là những loại thường hư hại nặng và phải thay nhiều nhất; còn van ba lá và van động mạch phổi rất ít lúc cần can thiệp.
Theo một thống kê tại Thụy Điển, tỷ lệ tử vong sớm (tử vong trong vòng 30 ngày sau phẫu thuật) là khoảng 5,9% sau lúc thay van động mạch chủ, 10,4% sau thay van hai lá và 10,6% sau thay cả van động mạch chủ và van hai lá kết hợp. Tỷ lệ sống sót tương đối là khoảng 84% trong 10 năm sau thay van động mạch chủ, 68,5% sau lúc thay van hai lá và 80,9% sau lúc thay cả hai van động mạch chủ và van hai lá.
Biến chứng làm giảm tuổi thọ
Thay van tim cũng tương tự bất kỳ loại phẫu thuật nào, đều phải có nguy hại gặp phải những biến chứng như:
- Nhiễm trùng vết thương, phổi, bàng quang hoặc van tim
- Hình thành cục máu đông
- Chảy máu quá nhiều
- Nhịp tim không được đều (rối loạn nhịp tim)
- Suy giảm chức năng thận trong một vài ngày
- Van có thể bị mòn
- Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn
Những biến chứng này đều có thể làm giảm sức khỏe hoặc kéo đến nhiều rủi ro khác cho người bệnh, gây giảm tuổi thọ.
Thay van tim sống được bao lâu cũng tùy thuộc vào loại van nhân tạo
Van cơ học có thể tồn tại trên 30 năm, có thể lâu hơn mà không hư hại, nhưng buộc người bệnh cần uống thuốc chống máu đông suốt đời. Vì vậy, nó được khuyên dùng lúc người bệnh dưới 60 tuổi và dùng được thuốc kháng máu đông; những người có nguy hại huyết khối từ xưa và đã được chỉ định thuốc kháng máu đông suốt đời. Riêng phụ nữ muốn có thai cần quan tâm đến kỹ vì lúc đã thay van cơ học, cần ngừng thuốc chống đông trong 3 tháng đầu và sau 36 tuần.
Van sinh học có nguồn gốc từ động vật, đã được xử lý loại bỏ các chất gây thải ghép nên chỉ việc uống thuốc chống đông trong 3 tháng đầu sau phẫu thuật. Tuy nhiên, nó sẽ thoái hóa theo thời hạn và chỉ đạt tuổi thọ trung bình là 8 – 15 năm. Lúc này, buộc phải phẫu thuật lại để thay van mới, nếu không người bệnh sẽ tử vong. Người càng trẻ hoặc mang thai, tốc độ thoái hóa van càng nhanh. Do đó, van sinh học khuyên dùng cho người trên 60 tuổi (tốc độ thoái hóa van chậm hơn tầng lớp thanh niên), người bệnh không tồn tại khả năng uống thuốc chống đông điều độ và kiểm tra định kỳ, người bệnh chống chỉ định với thuốc chống máu đông, phụ nữ đang có kế hoạch mang thai trong thời hạn gần.
So với van đồng loài được chỉ định cho người bệnh có viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn vì van này kháng khuẩn tốt, không cần uống thuốc chống đông, tuổi thọ cao hơn van sinh học nhưng thấp hơn van cơ học. Tuy nhiên, số van được hiến tặng rất ít, kích thước cũng không đa dạng nên không phải ai cũng nhận được.
Ngoài ra, nếu chức năng tim đã giảm (suy tim) hay người bệnh có mắc thêm bệnh khác,… hoặc duy trì lối sống không lành mạnh thì tuổi thọ sau này cũng sẽ không đảm bảo.
Nói là như vậy, nhưng tỷ lệ sống, sức khỏe, khả năng lao lực của người bệnh lúc đã được phẫu thuật vẫn cao hơn rất nhiều so với việc có bệnh van tim nặng nhưng vẫn không chịu can thiệp. Vậy nên nếu đã được BS chỉ định thay van, chúng ta nên yên tâm sẵn sàng tốt cho ca phẫu thuật sắp tới.
Làm gì để kéo dài tuổi thọ cho người bệnh sau lúc thay van tim?
Việc thay van tim sống được bao lâu không quan trọng bằng những phương pháp để kéo dài được tuổi thọ. Sau lúc phẫu thuật, người bệnh nên triển khai những lời khuyên dưới đây:
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn một chế độ ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám, đậu giàu chất xơ và những dưỡng chất tốt cho tim mạch; bổ sung nhiều cá nước lạnh; ăn nhạt để giảm huyết áp, giảm những gánh nặng cho van; hạn chế những món muối chua, đồ chế biến sẵn, thức ăn nhanh, chất béo từ động vật.
- Tập thể dục: Vận động nhẹ nhàng, phù hợp với thể lực, không gắng sức. Tập thể dục hằng ngày giúp tăng cường tuần hoàn máu qua van hiệu suất cao, nâng cao thể lực chung.
- Duy trì khối lượng hợp lý: Nếu thừa cân hoặc béo phì, hãy nỗ lực ăn uống lành mạnh và giảm cân một cách an toàn.
- Kiểm soát lo lắng: Dành thời hạn nghỉ ngơi thư dãn, thư giãn và tránh những lo ngại lo lắng không đáng có.
- Sinh hoạt lành mạnh: Bỏ thuốc lá lá, giảm rượu bia, coffe.
- Uống thuốc đúng chỉ định: Người bệnh cần uống đủ tiêu chuẩn, đúng giờ, đúng liều thuốc chống huyết khối; đồng thời cùng lúc theo dõi xem có dấu hiệu chảy máu không (dễ bầm tím, chảy máu mũi, răng bị chảy máu, đi ngoài phân đen…) thì thông tin ngay với BS.
- Thăm khám định kỳ: Nhất là trong 3 tháng đầu cần tái khám liên tục. Sau đó, người bệnh cũng cần đi kiểm tra sức khỏe định kỳ để BS theo dõi nhu cầu của thể chất với thuốc chống máu đông, trạng thái van, phát hiện vấn đề sức khỏe mới (nếu như có) và có những điều chỉnh phù hợp.
Hy vọng trải qua nội dung bài viết này bạn đã biết rõ được thay van tim sống được bao lâu, cũng như những yếu tố ảnh hưởng và những biến chứng thường gặp để sở hữu giải pháp phòng ngừa và sống khỏe với bệnh nhé!
