Bệnh Phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Những biến chứng nguy hiểm

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (hay COPD) tạo ra khoảng 5% số ca tử vong trên toàn thế giới mỗi năm, tương đương với 3,2 triệu người. Tại Việt Nam, chứng bệnh này chiếm tỷ trọng 7,1% ở nam và 1,9% ở nữ trong lứa tuổi từ 40 trở lên. Tuy vậy không thể điều trị khỏi trọn vẹn nhưng bạn có thể phòng ngừa bệnh xuất hiện hoặc điều trị giảm nhẹ triệu chứng, phòng ngừa tiến triển nặng, cải thiện chất lượng cuộc sống.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một căn bệnh xẩy ra ở phổi, đặc trưng bởi trạng thái tắc nghẽn mạn tính của luồng khí đi qua phổi, gây khó dễ quy trình thở thông thường và không thể phục hồi trọn vẹn. Người mắc phải căn bệnh này thường xuyên có nguy cơ tiềm ẩn cao phát triển bệnh tim mạch, ung thư phổi và một loạt những căn bệnh khác.

Hai trạng thái chính góp thêm phần dẫn theo phổi tắc nghẽn mạn tính là:

• Viêm phế quản tắc nghẽn: là trạng thái viêm và sưng mạn tính tạo cho bên trong đường thở bị thu hẹp lại, nhỏ hơn thông thường. Những ống dẫn khí bị hẹp sẽ cản trở không khí đi ra ngoài, làm người bệnh khó thở ra.
• Khí phế thũng: liên quan đến việc vách của phế nang (những túi khí nhỏ trong phổi) bị tổn thương và không hề khả năng giãn nở, đàn hồi. Do đó, phế nang không thể tống hết khí bên trong phổi ra ngoài một cách đơn giản và dễ dàng. Điều này cũng góp thêm phần gây thu hẹp đường thở.

Người bệnh có thể mắc cùng khi cả hai trạng thái trên và không giống nhau về mức độ trầm trọng ở từng người. Đây là một chứng bệnh tiến triển, tức là căn bệnh tình sẽ trầm trọng dần theo thời gian. Tuy nhiên, người bệnh trọn vẹn có thể tuân thủ điều trị và quản lý và vận hành tốt những triệu chứng để đảm bảo chất lượng cuộc sống thường ngày, Đồng thời giảm nguy cơ tiềm ẩn mắc những bệnh liên quan khác.

Xem Thêm: {Hỏi – Đáp} Người bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nên ăn gì?

Dấu hiệu và triệu chứng COPD là gì?

Thời gian đầu, triệu chứng COPD thường chưa xuất hiện hoặc không đáng ghi chú, cho tới khi tổn thương ở phổi tăng thêm đáng kể. Những triệu chứng thường tệ hơn theo thời gian, nhất là khi người bệnh vẫn tiếp tục hút thuốc lá hay hít phải khói thuốc.

Những dấu hiệu và triệu chứng bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) thường thấy, bao hàm:

• Khó thở, nhất là khi hoạt động thể lực
• Thở khò khè
• Gặp khó khăn khi hít thở sâu
• Tức ngực
• Ho mạn tính, có thể có đờm trong hay có white color đục, vàng hoặc xanh
• Thường xuyên bị nhiễm trùng đường thở
• Mệt rũ rời, thiếu tích điện
• Sụt cân (ở mức độ sau của nhóm bệnh)
• Sưng, phù ở thị giác cá chân, cẳng chân hay cẳng chân

Người bệnh COPD đôi khi trải qua những cơn tiến công cấp tính. Khi đó, những triệu chứng thường trầm trọng hơn thường ngày và kéo dãn dài trong ít nhất vài ngày.

Khi nào bạn nên tới gặp Bác Sỹ?

Nếu như bạn cảm thấy những triệu chứng không được cải thiện sau khi điều trị hoặc ngày càng tệ hơn, hay xuất hiện những dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng như sốt, thay đổi màu sắc đờm khi ho, hãy đến gặp Bác Sỹ ngay.

Trường hợp bạn không thể thở nổi, môi hoặc móng tay chuyển sang màu xanh tím (tím tái), tim đập nhanh, cảm thấy đầu óc quay cuồng, mơ hồ, không thể triệu tập, hãy liên lạc ngay với trung tâm cấp cứu.

Nguyên nhân chính dẫn theo phổi tắc nghẽn mạn tính là hút thuốc lá lá, kể cả hút thuốc lá chủ động hay thụ động. Ngoài ra, chứng bệnh này cũng thường xẩy ra ở những người tiếp xúc nhiều với khói từ nhiên liệu đốt trong nấu ăn, sưởi ấm trong nhà nhưng thông gió kém.

Một trong những yếu tố khác có thể góp thêm phần dẫn theo hoặc làm bệnh tình xấu đi bao hàm: tiếp xúc với những yếu tố môi trường, nghề nghiệp (như khói bụi, hóa chất, ô nhiễm không khí) và cả yếu tố di truyền.

Tuy nhiên, vẫn có những người hút thuốc lá nhiều năm hoặc tiếp xúc với những yếu tố trên nhưng lại không phát triển bệnh COPD. trái lại, nhiều người chưa từng hút thuốc lá lại mắc phải chứng bệnh này. Nguyên do vì sao như vậy vẫn không được biết rõ nhưng có thể là do tác động từ những yếu tố di truyền.

Xem Thêm: Tràn dịch màng phổi là bệnh gì? Có nguy hiểm tính mạng không?

Yếu tố nguy cơ tiềm ẩn làm nên bệnh COPD là gì?

Những yếu tố sẽ là góp thêm phần làm tăng khả năng mắc COPD gồm:

• Tiếp xúc với khói thuốc lá. Khói thuốc vẫn là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn cơ bản dẫn theo phổi tắc nghẽn mạn tính, nhất là khi tiếp xúc trong thời gian dài. Thời gian hút càng lâu và số lượng thuốc hút càng lớn thì nguy cơ tiềm ẩn mắc bệnh càng tốt. Những dạng thuốc lá khác như thuốc lá điện tử, thuốc lào, xì gà, cũng như hít khói thuốc từ người khác cũng làm tăng nguy cơ tiềm ẩn.
• Hen suyễn. Hen suyễn, hay hen phế quản, là một yếu tố nguy cơ tiềm ẩn làm phát triển COPD. Nếu một người vừa hút thuốc lá vừa mắc bệnh hen suyễn sẽ có được nguy cơ tiềm ẩn bị COPD cao hơn.
• Tiếp xúc với khói bụi và hóa chất do nghề nghiệp. Việc tiếp xúc lâu dài với khói, hơi hóa chất và bụi công nghiệp ở nơi thao tác làm việc có thể gây kích ứng và tăng khả năng viêm bên trong phổi.
• Tiếp xúc với khói từ đốt cháy nhiên liệu. Khói bốc lên khi đốt những nhiên liệu sử dụng trong nấu nướng, sưởi ấm ở những ngôi nhà có hệ thống thông gió kém hay là không có sẽ làm tăng khả năng mắc COPD.
• Yếu tố di truyền. Một Rối loạn di truyền không thông dụng là thiếu men alpha-1-antitrypsin có thể góp thêm phần tạo ra COPD. Những yếu tố di truyền khác cũng góp thêm phần khiến cho một người hút thuốc lá lá dễ phát triển bệnh ở phổi hơn những người khác.

Những đối tượng có khả năng bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

Một trong những nhóm đối tượng có khả năng mắc bệnh cao hơn người khác, bao hàm:

• Phụ nữ
• Những người trên 65 tuổi
• Người đã từng hoặc đang hút thuốc lá
• Có tiền sử hen suyễn

Chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Để tìm ra chẩn đoán, Bác Sỹ sẽ xem xét những dấu hiệu và triệu chứng bạn đang gặp phải, tìm hiểu về tiền sử bệnh lý của bạn và gia đình cũng như hỏi xem bạn có tiếp xúc với những chất có khả năng gây kích ứng không, nhất là thuốc lá. Tiếp đến, họ sẽ yêu cầu bạn tiến hành một vài xét nghiệm để xác định săn chắc trạng thái bệnh:

• Đo tính năng thở (thở ký). Trải qua thử nghiệm này, Bác Sỹ sẽ đo được lượng không khí bạn có thể hít vào và thở ra, Đồng thời Review phổi có hỗ trợ đủ lượng oxy vào hệ vòng luân hồi hay là không.
• Chụp X-quang phổi. Kết quả chụp X-quang có thể cho thấy bạn có bị khí phế thũng không. Ngoài ra, phương pháp này cũng giúp loại trừ những vấn đề khác ở tim, phổi.
• Chụp CT. Chụp CT phổi giúp phát hiện khí phế thũng và Review xem bạn có thể phẫu thuật được hay là không. Việc này cũng giúp tầm soát ung thư phổi.
• Khí máu động mạch máu. Kỹ thuật này giúp giám sát và đo lường lượng khí oxy và carbonic có trong máu.

Đôi khi Bác Sỹ cũng kiến nghị tiến hành thêm một vài xét nghiệm khác để tìm ra nguyên nhân làm nên bệnh. Ví dụ xét nghiệm yếu tố di truyền xem bạn có thiếu men alpha-1-antitrypsin hay là không.

Điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

Những người mới phát hiện mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nhẹ có thể ít cần đến những phương pháp điều trị hơn, chỉ việc nỗ lực cai thuốc nếu như bạn có hút thuốc lá lá. Những lựa chọn trong điều trị không thể chữa khỏi những tổn hại ở phổi nhưng giúp kiểm soát tốt những triệu chứng, làm chậm tiến triển bệnh, giảm nguy cơ tiềm ẩn gặp phải những đợt cấp cũng như biến đổi, từ đó cải thiện chât lượng cuộc sống thường ngày.

Ở kề bên việc tránh hút thuốc lá hay tiếp xúc với khói thuốc, hàm vị ô nhiễm trong không khí, khói, hơi từ hóa chất, những phương pháp điều trị dành cho tất cả những người bệnh COPD gồm:

Sử dụng thuốc

Dưới đây là một vài thuốc thường sử dụng trong điều trị những triệu chứng và biến đổi COPD. Lưu ý, những thuốc này chỉ được sử dụng theo không dùng của Bác Sỹ với liều lượng thích nghi.

• Thuốc giãn phế quản. Những thuốc này thường được sử dụng dưới dạng hít với tác dụng làm giãn những cơ xung quanh đường thở. Từ đó, bạn sẽ giảm bớt cảm thấy khó thở và giảm ho. Tùy vào mức độ trầm trọng của nhóm bệnh, Bác Sỹ sẽ không dùng sử dụng thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn (như albuterol, ipratropium, levalbuterol) trước khi tiến hành những hoạt động gắng sức hoặc thuốc giãn phế quản tác dụng dài (gồm aclidinium, arformoterol, indacaterol, tiotropium, salmeterol…) để sử dụng từng ngày hoặc phối hợp cả hai.
• Thuốc steroid dạng hít. Nhóm thuốc steroid (corticosteroid) dạng hít giúp giảm viêm đường thở và phòng ngừa đợt cấp phát triển. Những thuốc này hữu ích cho những người thường xuyên lên cơn tắc nghẽn cấp tính. Thuốc thường được sử dụng bao hàm fluticasone và budesonide. Tuy nhiên, nhóm thuốc này hơi nhiều tác dụng phụ nên bạn cần thận trọng khi sử dụng.
• Thuốc hít dạng phối kết hợp. Một trong những thành phầm thuốc phối hợp những hoạt chất vừa có tác dụng giãn phế quản vừa kháng viêm nhờ có steroid.
• Thuốc steroid đường uống. Những người bệnh đã tiến triển đến bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính mức độ 3 hoặc 4 thì những đợt điều trị ngắn ngày (khoảng 5 ngày) bằng thuốc steroid đường uống có thể giúp phòng ngừa bệnh trầm trọng hơn. Tuy nhiên, việc sử dụng corticosteroid đường uống trong thời gian dài có thể tạo ra nhiều tác dụng phụ trầm trọng, như tăng cân, loãng xương, đái tháo đường, đục thủy tinh thể…
• Thuốc ức chế phosphodiesterase-4. Một thuốc trong nhóm này được chấp thuận sử dụng cho tất cả những người bệnh nguy kịch và có những triệu chứng viêm sưng phế quản mạn tính là roflumilast. Thuốc có tác dụng giảm viêm và làm giãn đường thở.
• Theophylline. Thuốc này giúp cải thiện tính năng thở, phòng ngừa bệnh diễn tiến xấu đi. Tuy vậy, người sử dụng có khả năng gặp một vài tác dụng phụ như buồn nôn, hiện tượng đau đầu, tim đập nhanh, run rẩy. Do đó, người sử dụng rất cần được xét nghiệm thường xuyên để theo dõi nồng độ thuốc trong máu.
• Thuốc kháng sinh. Nhiễm trùng đường thở có thể khiến cho những triệu chứng bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tệ hơn và thuốc kháng sinh được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn làm nên bệnh. Thế nhưng, Bác Sỹ không khuyến cáo sử dụng kháng sinh để phòng ngừa bệnh COPD.

Xem Thêm: Những dấu hiệu và triệu chứng tràn khí màng phổi thường gặp?

Liệu pháp hỗ trợ tính năng phổi

Một vài liệu pháp bổ sung cập nhật có thể được lựa chọn cho những người mắc bệnh COPD mức độ trung bình hoặc nặng, gồm:

• Liệu pháp oxy
• Chương trình phục hồi tính năng phổi

Phẫu thuật

Phẫu thuật là lựa chọn cho những người mắc bệnh bị khí phế thũng nặng, không thể điều trị hiệu suất cao bằng thuốc. Những loại phẫu thuật có thể là:

• Phẫu thuật giảm thể tích phổi. BS sẽ cắt bỏ những phần nhỏ của mô phổi bị tổn hại ở phần trên. Điều này tạo thêm không khí trong khoang ngực để những mô phổi khỏe mạnh còn sót lại được mở rộng và giúp cơ hoành hoạt động hiệu suất cao hơn.
• Phẫu thuật nội soi giảm thể dịch phổi. Đây là một phẫu thuật ít xâm lấn đã được chấp thuận trong điều trị COPD. Một van nhỏ, một chiều được đặt vào trong phổi và làm cho thùy bị tổn thương nhiều nhất co, teo lại. Từ đó, phần phổi khỏe mạnh có thêm không khí mở rộng và hoạt động.
• Cấy ghép phổi. Đây có thể là lựa chọn cho một vài người bệnh thỏa mãn nhu cầu được những tiêu chuẩn rõ ràng. Sau khi cấy ghép, người bệnh sẽ cải thiện được khả năng thở và hoạt động thể lực. Tuy nhiên, các bạn sẽ trải qua một cuộc phẫu thật lớn với nhiều rủi ro, sau này cần sử dụng thuốc ức chế miễn dịch suốt đời.
• Cắt bóng khí (bullectomy). Khi thành phế nang bị tổn thương và hư hỏng sẽ dẫn theo hình thành những bóng khí lớn bên trong phổi. Những bóng khí này lớn dần và tạo ra nhiều vấn đề thở. Khi đó, Bác Sỹ phẫu thuật sẽ tiến hành cắt bỏ những bóng khí này đi để cải thiện khả năng lưu thông không khí qua phổi.

Biến tướng bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

Căn bệnh này có thể dẫn theo rất nhiều biến đổi, gồm:

• Nhiễm trùng đường thở, như cảm ổm, cúm, viêm phổi
• Vấn đề tim mạch
• Ung thư phổi
• Tăng huyết áp động mạch máu phổi
• Trầm cảm

Chung sống cùng bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

Để chung sống cùng chứng bệnh này, ngoài việc tuân thủ phác đồ điều trị bạn cần tiến hành những liệu pháp để thay đổi lối sống của tớ.

Bỏ hút thuốc lá và tránh mọi kích thích phổi

• Nếu như bạn hút thuốc lá, hãy bỏ thuốc. Hút thuốc lá lá là nguyên nhân hàng đầu xáy ra căn bệnh này. Hãy thủ thỉ với Bác Sỹ về những chương trình cai thuốc và thành phầm có thể giúp cho bạn bỏ thuốc lá.
• Nỗ lực tránh mọi kích thích phổi có thể góp thêm phần tạo ra COPD. Ví dụ như khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hơi hóa chất, bụi.
• Tránh những chất gây kích thích trong nhà. Nếu nhà được sơn hoặc phun thuốc diệt côn trùng, chúng ta nên tránh ở trong nhà một thời gian.
• Nên ngừng hoạt động sổ nhà (nếu có thể) khi không khí quanh nhà bị ô nhiễm hoặc có nhiều bụi.

Khám tình hình sức khỏe thường xuyên

• Điều quan trọng là bạn phải tái khám đúng hẹn và không thiếu. Hãy nhớ tái khám trước khi sử dụng hết số thuốc trước đó và mang theo danh sách toàn bộ những loại thuốc chữa bệnh bạn đang sử dụng khi đi tái khám.
• Hãy hỏi Bác Sỹ về việc liệu bạn có cần tiêm vắc xin ngừa cúm và viêm phổi không. Ngoài ra, yêu cầu Bác Sỹ kiểm tra những bệnh khác có thể do phổi tắc nghẽn mạn tính tạo ra, ví dụ như bệnh tim, ung thư phổi và viêm phổi.

Làm giảm triệu chứng của nhóm bệnh

• Bạn cần phải có chính sách thực đơn hợp lý và không thiếu chất đủ chất.
• Tích cực hoạt động bằng phương pháp thường xuyên tập thể dục. Hoạt động thể lực có thể tăng cường cơ bắp, giúp cho bạn thở đơn giản và dễ dàng hơn và cải thiện tình hình sức khỏe tổng thể của bạn. Nhưng trước hết, chúng ta nên thủ thỉ với Bác Sỹ về những bài tập thể dục an toàn và đáng tin cậy cho mình.
• Đặt những thứ bạn cần ở những nơi dễ lấy.
• Hãy sắp xếp những vật dụng sinh hoạt hằng ngày cũng như phòng ở tại vị trí thuận tiện để ngăn cản leo cầu thang hằng ngày.
• Nên sử dụng những loại quần áo rộng và giầy dép đơn giản và dễ dàng mang vào và cởi ra.
• Tùy thuộc vào mức độ trầm trọng của nhóm bệnh, bạn có thể nhờ gia đình và bạn hữu để được giúp sức và hỗ trợ những công việc từng ngày.

Triển khai những phương pháp cải thiện hơi thở

Có hai bài tập chính giúp người mắc bệnh COPD phục hồi và cải thiện hơi thở:

• Phương pháp thở mím môi. Một trong những người mắc bệnh COPD thường gặp khó khăn trong việc thở ra, khiến cho không khí tồn động trong phổi, do đó phổi không thể giãn nở một cách thông thường. Phương pháp thở mím môi có thể giúp người mắc bệnh xử lý trạng thái này. Để tiến hành phương pháp này, các bạn hãy ngồi thoải mái và hít vào thật sâu bằng mũi. Sau đó, mím môi như khi huýt sáo rồi thở ra chầm chậm bằng miệng;
• Phương pháp thở bằng cơ hoành. Kỹ thuật này giúp tăng cường lực chống va đập cho cơ hoành và giảm tích điện sử dụng khi thở. Để tiến hành phương pháp thở bằng cơ hoành, các bạn hãy nằm ngửa lưng và co gối lại. Một tay đặt ở ngực, tay còn sót lại thả lỏng trên bụng. Khi hít vào và thở ra, các bạn hãy nỗ lực để ngực không dịch rời và sử dụng những cơ ở vùng dạ dày để thở. Chúng ta nên tiến hành phương pháp này 3 lần mỗi ngày và mỗi lần 5–10 phút.

Xem Thêm: Những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng loeffler là gì?

Tập thể dục thường xuyên

Những bài tập không giống nhau sẽ có được những tác dụng không giống nhau, ví dụ như:

• Những bài tập tốt cho hệ tim mạch có thể cải thiện hơi thở của bạn bằng phương pháp tăng cường sức mạnh cho tim và phổi. Nếu tập thường xuyên, những bài tập tim mạch có thể làm giảm nhịp tim và huyết áp về mức tiêu chuẩn chỉnh. Trái tim của các bạn sẽ không phải vận động trên mức cần thiết khi tham gia những hoạt động thể lực, từ đó sẽ giúp cho bạn thở thoải mái hơn.
• Những bài tập tăng cường vận động nhằm mục đích tăng thêm sức mạnh cơ bắp ở phần trên cơ thể sẽ làm tăng cường sức mạnh của những cơ thở.
• Những bài tập giãn và căng cơ, ví dụ như tập yoga và pilates giúp tăng cường khả năng phối hợp những động tác trong cơ thể và khả năng thở.

Tuy nhiên, bạn vẫn cần phải thận trọng khi tập thể dục và nên hỏi ý kiến Bác Sỹ trước khi chính thức tập thể dục. BS có thể tư vấn và giúp cho bạn phân tích sự an toàn và đáng tin cậy và lợi ích của mỗi bài tập để bạn lựa chọn.

Sẵn sàng cho trường hợp khẩn cấp

• Giữ số điện thoại củaBác Sỹ, trung tâm bệnh viện và một ai đó có thể đưa bạn đi kiểm tra sức khỏe ngay khi có dấu hiệu bệnh trở nặng.
• Gọi cho Bác Sỹ nếu như bạn nhận thấy những triệu chứng của bệnh đang xấu đi hoặc nếu như bạn có dấu hiệu của nhiễm trùng như sốt.

Cảm ơn bạn đã tham khảo bài viết: Bệnh Phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Biến chứng nguy hiểm